داستان ضرب المثل دو قرص کردن

دو قرص کردن عبارت از خرده کاری‌هایی است که برای پیش بردن مقصود معمول دارند. یک مورد استعمال دیگر این عبارت مثلی هم موردی است که قرار داد قبلی را به خاطر بیاورند مانند: در میان دعوا نرخ تعیین کردن.

به طوری که ملاحظه شد اصطلاح دو قرص کردن در واقع پس از اقدامات اولیه به منظور تأیید به عمل می‌آید تا محل تردید و ابهامی برای طرف مقابل باقی نگذارد.

قبلاً باید دانست که ریشه‌ی این اصطلاح از فعل دو از مصدر دویدن نیست بلکه آن را دربازی نزد باید جستجو کرد که فی الجمله شرح داده می‌شود.

بازی نرد فقط دو نفر بازیکن دارد که در مقابل یکدیگر می‌نشینند و هر کدام پانزده مهره در اختیار دارند و با ریختن طاس که از یک تا شش نقطه در شش گوشه‌ی آن نقش شده است مهره‌های خود را به جلو می‌رانند و مهره‌ی حریف را چنانچه به صورت طاق در سر راه قرار گیرد می‌زنند و پیش می‌روند تا به شش خانه‌ی آخر برسند.

نتیجه‌ی بازی نرد این است که هر یک از دو حریف که توانست مهره‌هایش را زودتر به شش خانه‌ی آخر برساند و بردارد برنده است و دیگری بازنده شناخته می‌شود.
بازی نرد بر چند نوع است که دو نوع آن بیشتر معمول و متداول می‌باشد.

نوع اول بدین ترتیب است که دو حریف برای پنج دست شرط می‌بندند و هر کدام زودتر توانست پنج مرتبه ببرد شرط را برده است.
در این نوع بازی اگر حریف پنج مرتبه‌ی متوالی- یعنی پنج بر هیچ ببرد- که آن را اصطلاحاً مارس گویند شرط بازی را هر مبلغ باشد دو برابر می‌گیرد مگر آن‌که قبلاً قرار بگذارند که مارس نداشته باشند.

نوع دوم آن‌که دو حریف برای هر دست برد و باخت مبلغی شرط می‌بندند و هر کس زودتر مهره‌ها را جمع کند برنده شناخته می‌شود. در این نوع بازی که بیشتر اختصاص به نرادهای حرفه‌ای دارد غالباً با گرفتن حق دو بازی می‌کنند.

منظور از بازی کردن با حق دو این است که در خلال بازی چنانچه یکی از طرفین احساس برد و موفقیت کند به حریف می‌گوید دو. یعنی شرط و مبلغ بازی دو برابر شود.

اگر طرف مقابل قبول کرد می‌گوید بدو یعنی با دو برابر موافقم و بازی را ادامه می‌دهد، در غیر این صورت با گفتن کلمه‌ی ندو بازی ختم می‌شود و همان مبلغ شرط بندی را می‌بازد و در وقت و زمان بازی بدین وسیله صرفه جویی می‌شود.

با این توصیف به طوری که ملاحظه می‌شود کلمه‌ی دو در بازی تخته نرد عبارت از دو برابر کردن شرط بندی است به این معنی که حریف برای پیش بردن مقصود دو قرص می‌کند تا چنانچه برنده شد دو برابر بگیرد.

دو قرص کردن، اصطلاح بازی نرد و تخته بازی است ولی چون بازیکنان حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای این اصطلاح را در موقع بازی چند بار متقابلاً به کار می‌برند رفته رفته معانی و مفاهیم مجازی پیدا کرد و از آن به منظور استحکام عمل و به یاد آوردن قول و قرار قبلی استشهاد و تمثیل می‌کنند فی المثل می‌گویند:”فلانی دو قرص می‌کند.” یعنی در انجام مقصود خویش زمینه سازی و محکم کاری می‌کند.

۱. به طوری که شاهنامه‌ی فردوسی و نفایس الفنون آمده در قرون قدیمه نرد بر خلاف روش امروزه با سه طاس (کعبتین) بازی می‌شده است.
۲. بعضی‌ها کلمه‌ی دو را مخفف داو می‌دانند که کلمه‌ی داوطلب نیز از آن مشتق شده است.