تمامی ما حتی برای یکبار هم که شده نام آنتی اکسیدان را شنیده‌ایم و این سوال برایمان پیش آمده است آنتی اکسیدان چیست و چه اثراتی بر سلامتی دارد؟
اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی است که می‌تواند رادیکالهای آزاد تولید کند، در نتیجه منجر به واکنشهای زنجیره ای می‌شود که ممکن است به سلول‌های موجودات زنده آسیب برساند.
چرا به آنتی اکسیدان ها نیاز داریم:
همانطور که می‌دانید واکنشهای سلولی زیادی در بدن رخ میدهد. در برخی از این واکنشهای سلولی نوع خاصی از مولکولهای حاوی اکسیژن در بدن آزاد می‌شوند که به آنها رادیکالهای آزاد گفته می‌شود.
گلبولهای سفید خون از رادیکالهای آزاد برای مقابله با ویروسها و باکتریها در بدن استفاده می‌کنند. اما قسمت بد ماجر این است که این مولکولها می‌توانند آزادانه در بدن حرکت کنند و با مولکولهای دیگر واکنش نشان دهند. در نتیجه این امر فرآیند اکسیداتیو در بدن رخ میدهد. این فرآیند آسیبهای زیادی به بدن وارد می‌کند.
منابع غذایی سرشار از آنتی اکسیدان مانند سبزیجات، ادویه‌جات و انواع چای باعث کاهش تأثیر رادیکالهای آزاد یا استرس اکسیداتیو می‌شوند که عامل ایجاد انواع بیماری‌ها هستند. مشکلات جسمانی که امروزه با آنها روبه‌رو هستیم مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و زوال عقل به دلیل افزایش میزان آسیب اکسیداتیو و التهاب رخ می‌دهند. به عبارت ساده، اکسیداسیون یک واکنش شیمیایی است که موجب تولید رادیکالهای آزاد و واکنشهای شیمیایی زنجیره‌ای دیگر نیز می‌شود که مسئول آسیبهای سلولی هستند.
استفاده از آنتی اکسیدان‌ها در رژیم غذایی برای مقابله با آسیبهای ناشی از نور آبی یا اشعه‌ی خورشید، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن یا استفاده از مواد مخدر، مصرف داروها، مسمومیت یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی، استرس زیاد و سایر عوامل طبیعی که برای سلامتی خطرآفرین هستند، بسیار لازم و کمک‌کننده است. در فرایند مبارزه با آسیبهای ناشی از رادیکالهای آزاد، آنتی کسیدان‌ها درحالی‌که با سلول‌های بدخیم یا سرطانی مقابله می‌کنند، از سلول‌های سالم نیز محافظت می‌نمایند.
آنتی‌اکسیدان های اصلی عبارتند از :
اگر چه سیستم‌های آنزیمی گوناگونی برای خنثی کردن رادیکالهای آزاد در بدن وجود دارند اما آنتی‌اکسیدانت‌های اصلی عبارتند از: ویتامین ای، ویتامین ث و بتاکاروتن. سلنیم نیز بعنوان یک ماده معدنی نقش آنتی‌اکسیدانتی مهمی دارد. بدن قادر به تولید این ویتامین‌ها و ماده معدنی نیست، بنابراین بایستی از راه خوراک آنها را دریافت کرد. اکسیدکننده‌ها به اشکال گوناگونی وجود دارند که معروف‌ترین و خطرناک‌ترین آنها رادیکالهای آزاد هستند.
فعالیت برخی از رادیکالهای آزاد در بدن منجر به ایجاد انواع دژنراسیون، سرطان، دیابت، نارسایی قلب، آسیبهای مغزی، مشکلات عضلانی، پیری زودرس، آسیبهای چشمی و در کل ضعف دستگاه ایمنی بدن می‌شود. آنتی‌اکسیدانت‌ها به عنوان اصلی‌ترین راه مبارزه با رادیکالهای آزاد و بازسازی سلول‌های تخریب شده شناخته می‌شوند چرا که موجب افزایش کارایی دستگاه ایمنی بدن در برابر انواع بیماری‌ها می‌شوند. آنتی‌اکسیدانت‌ها خطر گسترش بیماری آلزایمر را کاهش می‌دهند.
فواید مصرف برخی از آنتی اکسیدان های خوراکی :
تحقیقات نشان می‌دهند که برای سلامتی و طول عمر، فواید مصرف برخی از آنتی اکسیدان های خوراکی مانند سبزیجات، چای‌ها و مکمل‌ها به شرح زیر است:
- کند شدن روند پیری در پوست، نسوج بدن، مفاصل، چشم‌ها، قلب و مغز؛
- داشتن پوستی سالم‌تر، جوان‌تر و درخشان‌تر؛
- کاهش ریسک ابتلا به سرطان؛
- افزایش سم‌زدایی در بدن؛
- افزایش طول عمر؛
- جلوگیری از بیماری‌های قلبی و سکته؛
- کاهش مشکلات شناختی مانند زوال عقل؛
- کاهش ریسک مشکلات چشمی مانند آب‌مروارید و بیماری ماکولا (macular degeneration) که موجب از بین رفتن شبکیه‌ی چشم می‌شود؛
- همچنین آنتی اکسیدان ها برای جلوگیری از اکسیداسیون و فساد مواد غذایی به آنها افزوده می‌شوند.
چه موادی حاوی آنتی اکسیدان هستند؟
شما با پیروی از یک رژیم غذایی سالم می‌توانید نیاز بدن به این مواد را تامین کنید. برخی از این مواد به شرح زیر هستند:
- مواد حاوی ویتامین سی مانند کلم بروکلی، کیوی، سیب زمینی شیرین، فلفل دلمه، گوجه فرنگی، انبه و شلیل
- مواد حاوی ویتامین ایی مانند حبوبات، اسفناج
- مواد حاوی روی و سلنیوم مانند گوشت قرمز، غذاهای دریایی و لبنیات
سایر مواد غذایی که به تامین این مواد در بدن کمک می‌کنند به شرح زیر هستند:
- سیب
- کشمش
- انواع توت
- پیاز
- بادمجان
۱۰ گیاه حاوی آنتی اکسیدان:
- میخک
- دارچین
- پونه‌‌ی کوهی
- زردچوبه
- کاکائو
- زیره
- جعفری (خشک)
- ریحان
- زنجبیل
- آویشن
سایر گیاهان حاوی آنتی اکسیدان عبارتند از سیر، فلفل‌هندی و چای سبز، سعی کنید روزانه دو تا سه عدد از این گیاهان یا چای‌های گیاهی را مصرف کنید.
