مروزه به‌منظور حل فوری و مناسب مشکلات، اغلب شرکت‌ها به جایگزینی گروه‌های کاری به جای کار انفرادی گرایش پیدا کرده‌اند. چنین شرکت‌هایی ترجیح می دهند وظایف را به گروه‌هایی از افراد تخصیص دهند، زیرا معتقدند کار گروهی کارایی و اثربخشی تکمیل کار را افزایش می‌دهد. همچنین نزدیکی و همبستگی در میان اعضای گروه نیز کیفیت خروجی را افزایش داده و سطوح عملکرد را افزایش می‌دهد. اما به‌رغم استفاده گسترده از گروه در سازمان‌ها برای انجام وظایف معمول یا خاص، نگرانی‌ها درباره خطر نهفته از دست رفتن انگیزه افراد در حال افزایش است.
بطالت اجتماعی پدیده ای عمومی است که به‌موجب آن افراد، کار کمتری را در یک وظیفه گروهی انجام می‌دهند، درحالی‌که آنان زمان انجام یک کار مجزا و انفرادی از پتانسیل کامل خود استفاده می‌کنند. درک رفتار بطالت اجتماعی در فعالیت‌های گروهی موضوعی بسیار مهم است، زیرا این پدیده به کاهش عملکرد افراد در گروه‌ها نسبت به زمانی که به‌صورت انفرادی عمل می‌کنند، منجر شده و بهره وری را کاهش می دهد. به عبارتی بطالت اجتماعی باعث کاهش کارایی گروه و مزایای کار گروهی برای فرد و گروه و در نهایت در کل جامعه می‌شود. بدون تردید عوامل مختلفی در بروز این پدیده دخالت دارند که بایستی به صورت مفصل مورد بررسی قرار گیرند.
اما در این ارتباط، محققانی از دانشگاه سمنان موضوع را از منظری خاص مورد مطالعه قرار داده اند. آن ها تأثیر گروه خونی افراد را بر بروز بطالت اجتماعی با در نظر گرفتن تیپ شخصیتی بررسی کرده اند.
در این تحقیق، ۲۵۶ نفر از کارکنان یک شرکت خصوصی بزرگ و معتبر مشارکت داشته اند و اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران به‌وسیله پرسش‌نامه از آن ها گردآوری شده است.
نتایج این پژوهش به شکلی عجیب نشان می دهند که گروه خونی افراد بر میزان بطالت اجتماعی صورت گرفته از طرف آن ها تأثیر معنی‌دار و قابل توجهی دارد و این اتفاق، در میان افراد با گروه‌های خونی A بیشتر از سایر گروه‌های خونی است!
در این خصوص، عباس علی رستگار، دانشیار و محقق دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری دانشگاه سمنان و همکار دیگرش در این پژوهش اظهار داشته اند: «در توجیه نتایج حاصل‌شده می‌توان گفت هریک از گروه‌های خونی ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی خاصی دارند،
برای مثال افرادی که گروه خونی A دارند، به‌طور معمول پرتوقع و حساس هستند و به‌سرعت دچار استرس و اضطراب می‌شوند. ازاین‌رو گزینه‌های مناسبی برای کارهای گروهی محسوب نمی‌شوند».
از دیگر بررسی‌های انجام‌شده در پژوهش حاضر، تأثیر شخصیت بر بطالت اجتماعی بود که تأیید شد. بر این اساس، در کنار تأثیرات محیطی، ویژگی‌های شخصیتی نیز باعث بطالت اجتماعی شده و همچنین بطالت اجتماعی به‌شدت تحت تأثیر شخصیت افراد و ادراکات آنان از خود است.
به بیان رستگار و همکارش، «در پژوهش ما مشخص شد که از بین تیپ‌های شخصیتی مختلف، تیپ رفتاری سلطه‌جو با دیگر تیپ‌ها تفاوت قابل توجهی دارد. درواقع می‌توان گفت افرادی که تیپ شخصیتی سلطه‌جو دارند، روحیه آمرانه و سلطه‌گری دارند که با ذات کارهای گروهی در تناقض است و این افراد برای کارهای گروهی توصیه نمی‌شوند».
آن ها افزوده اند: «یکی دیگر از ویژگی‌های افراد با تیپ شخصیتی سلطه‌جو که باعث افزایش بطالت اجتماعی می‌شود این است که این افراد همواره خواهان اقتدار، اختیارات، شهرت و اعتبار هستند که با ذات کارهای گروهی در تضاد است».
این محققان به منظور ارائه راه حلی برای مشکل چنین افرادی پیشنهاد کرده اند که در درجه اول کارکنان گروه خونی A و همچنین افرادی که تیپ شخصیتی سلطه‌جو دارند، شناسایی شوند و در مرحله بعد با استفاده از برگزاری دوره‌های آموزشی سعی شود کارکنان با موضوع بطالت اجتماعی و اثرهای مخرب آن برای سازمان آشنا شوند.
به گفته رستگار و همکارش، «ازآنجایی‌که افراد گروه خونی A به‌طور معمول زود دچار اضطراب و استرس می‌شوند و کارایی آنان کاهش پیدا می‌کند؛ باید تلاش کرد که محیط کار آنان آرام و به‌دوراز استرس باشد. همچنین می‌توان از عواملی که باعث کاهش بطالت اجتماعی کارکنان می‌شوند، نیز استفاده کرد. برای مثال یکی از مواردی که باعث کاهش بطالت اجتماعی می‌شود، وظایف ساده و بدون پیچیدگی است که به‌اصطلاح شفافیت در ماهیت وظایف نامیده می‌شود. اگر وظایف ساده و روشن باشند، اعضا نیازی به بحث درباره وظایف ندارند و فقط بر انجام کار به روش کاری معمولی تمرکز می‌کنند».
این یافته ها که در صورت توجه ویژه توسط مدیران می توانند بازدهی شغلی و سازمانی را افزایش دهند در نشریه «پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی» منتشر شده اند. این نشریه به صورت هر فصل یک شماره توسط دانشگاه تربیت مدرس انتشار می یابد.
منبع ایسنا
