Bmi یا شاخص توده بدنی یکی از معیار هایی است که نسبت قد و وزن را نشان می دهد. با این معیار بررسی می شود که فرد مبتلا به اضافه وزن است یا لاغری بیش از حد دارد. این مقدار به وزن، قد، جنسیت و سن بستگی دارد که در ادامه به این موضوع پرداخته شده است. به سوالات زیر در ادامه این مقاله پاسخ داده شده است:
۱- شاخص توده بدنی چگونه محاسبه می شود؟
۲- جدول شاخص توده بدنی چیست؟
۳- عدد شاخص توده بدنی چه چیزی را نشان می دهد؟
۱- شاخص توده بدنی چگونه محاسبه می شود؟
برای محاسبه bmi در افراد بزرگ سال، باید وزن و قد فرد مشخص باشد. سپس با استفاده از فرمول، این مقدار را به دست می آوریم. فرمول محاسبه bmi به شکل مقابل است. Bmi= weight/ (height) ^2. در این فرمول واحد وزن به شکل کیلو گرم می باشد و قد را با متر محاسبه می کنند. با تقسیم وزن به کیلو گرم بر مجذور قد با واحد متر، bmi به دست می آید. به عنوان مثال برای فردی با قد ۱٫۸۵ متر و وزن ۸۰ کیلو گرم، bmi مساوی ۲۳٫۳ می شود که در ادامه به تحلیل این اعداد پرداخته خواهد شد. بدیهی است که این مقدار میزان چربی ها و بافت عضله ای را نشان نمی دهد و نمی توان گفت این مقدار در همه ی موارد به درستی وضعیت شخص را نشان می دهد. استفاده از bmi برای ورزش کاران کار صحیحی نمی باشد. بدن ورزش کاران مثل مردم معمولی نیست و چربی بسیار کمتری در بدن آن ها وجود دارد. به همین دلیل وزن این افراد کم تر از مردم عادی می باشد. به عنوان مثال دو مرد با قد ۱۸۰ که یکی از آن ها ورزش کار باشد و وزنش ۸۰ کیلوگرم باشد و دیگری دارای وزن ۷۵ باشد، دارای شاخض توده بدنی های متفاوتی خواهد بود و طبق رابطه محاسبه این شاخص، فرد ورزش کار دارای bmi بیش تری خواهد بود و در نتیجه باید اضافه وزن بیشتری داشته باشد که صحیح نیست. به همین دلیل از این شاخص برای افراد ورزش کار استفاده نمی شود و معیاری حرفه ای و تخصصی نیست. اما برای محاسبه های عادی و برای این که فردی معمولی، تصویری کلی از تناسب بدن خود داشته باشد؛ راهی مناسب است تا با محاسبه شاخص توده بدنی از این موضوع آگاه شود.
۲- جدول شاخص توده بدنی چیست؟دکتر مهدی سلیمی جراح چاقی می گوید: نمودار ها و یا جدول هایی وجود دارند که میزان قد و وزن و مقدار نسبی bmi را نشان می دهند. در نمودار ها، دو محور افقی و عمودی وجود دارد که معمولا محور افقی وزن با واحد کیلو گرم و محور عمودی قد با واحد متر را نشان می دهد. نقطه ای که این دو مقدار به یک دیگر می رسند، مقدار تقریبی bmi را نشان می دهد که یا در نمودار به صورت حدودی نوشته شده است و یا با رنگ بندی هایی که معمولا از آبی، سبز، زرد، قرمز تشکیل شده اند؛ نشان داده می شود. همچنین در جداول محاسبه bmi خانه ها مقدار تقریبی bmi را نشان می دهند. در این جدول ها اولین ردیف وزن به کیلو گرم و اولین ستون قد به متر را نشان می دهد. نقطه تقاطع این دو مقدار خانه ای است که مقدار bmi در آن نوشته شده است. با استفاده از این جدول ها و یا نمودار ها، دیگر نیازی به محاسبه bmi نیست و به راحتی می توان این مقدار را به دست آورد.
۳- عدد شاخص توده بدنی چه چیزی را نشان می دهد؟
بعد از محاسبه این شاخص، عددی به دست می آید. این عدد نشان دهنده تناسبی بین قد و وزن و وضعیت بدن می باشد. با تحلیل این عدد می توان فهمید که آیا فرد مبتلا به اضافه وزن است یا چاقی شدید دارد و یا در محدوده طبیعی قرار دارد و قد و وزنش نسبت به هم متعادل هستند. حداکثر مقدار این عدد معمولا نزدیک به ۴۰ می باشد.
در تحلیل این اعداد، شاخصی که کمتر از ۱۸٫۵ باشد نشان دهنده ی ی این است که فرد کمبود وزن دارد و لازم است تا چاق تر شود و بر وزن خود بیفزاید. لبه عنوان مثال فردی با قد ۱۸۰ سانتی متر و وزن ۵۰ کیلو گرم، دارای bmi 16.9 می باشد و به این معنی است که دچار کمبود وزن است. این محدوده در نمودار با سفید و یا آبی نشان داده می شود.
شاخصی که بین ۱۸٫۵ تا ۲۴٫۹ باشد محدوده طبیعی را نشان می دهد. فردی که در این محدوده است، قد و وزن متناسبی دارد. مثلا فردی با قد ۱٫۸ متر و وزن ۷۵ کیلو گرم در این محدوده قرار دارد و یعنی دارای تناسب اندام است. این محدوده در نمودار ها، معمولا با سبز نشان داده می شود.
اگر شاخص بین ۲۵ تا ۲۹٫۹ باشد نشان دهنده این است که فرد مبتلا به اضافه وزن می باشد. البته این اضافه وزن زیاد نیست و با کمی کم کردن وزن می توان به محدوده نرمال رسید. بدیهی است که شاخص هر چه به ۲۹٫۹ نزدیک تر باشد، فرد داریا اضافه وزن بیشتری است. مثلا فردی با قد ۱۸۰ سانتی متر و وزن ۹۰ در این محدوده جای می گیرد و بهتر است تا کمی از وزن خود بکاهد. رنگ این محدوده در نمودار ها زرد است. شاخص بیشتر از ۳۰ نشان دهنده این است که شخص به چاقی مبتلا است. هرچه این عدد بیشتر باشد میزان چاقی و اضافه وزن نیز بیشتر است. در صورتی که شاخص بین ۳۰ و ۳۵ باشد، چاقی نوع اول است و بالا تر از ۳۵ نشان دهنده این است که فرد بسیار چاق می باشد و ممکن است سلامتی اش در خطر باشد و ضروری است با کمک پزشک متخصص تغذیه، اقدام به کاهش وزن بکند. این محدوده با قرمز و نارنجی نشان داده می شود.
جمع بندی: با محاسبه bmi می توان نمایی کلی از وضعیت تناسب قد و وزن به دست آورد. بهتر است این محاسبه با ماشین حساب باشد تا مقداری دقیق تر به دست بیاید. برای راحتی می توان از جدول ها و نمودار ها استفاده کرد که نیازی به محاسبه ندارند.
