حشره‌ای به نام شپش سر یک معضل جهانی است که حتی جوامع توسعه‌یافته را هم آلوده می‌کند. عدم درمان این بیماری نه‌تنها باعث طرد شدن فرد از جامعه می‌شود، بلکه عفونت‌های پوستی و مشکلات بسیار دیگری را هم ایجاد خواهد کرد. با شناخت راه انتقال شپش سر و راهکارهای پیشگیری و درمان آن می‌توانید از انتقال، گسترش و ابتلای مجدد به این بیماری جلوگیری کنید. در مطالب پیش روی، راه‌های انتقال شپش سر و راهکارهای رفع آن را بیان کرده‌ایم.
شپش سر را بشناسید
شپش سر که با نام علمی پدیکولوس کپیتیس (Pediculus humanus Capitis) شناخته می‌شود، یکی از مشکلات بهداشتی در سطح جهان است. این حشره ۱ الی ۳ میلی‌متر طول دارد و رنگ آن سفید، خاکستری یا قهوه‌ای است. شپش سر به‌آسانی از مویی به موی دیگر منتقل می‌شود و باعث خارش سر و مشکلات دیگری می‌شود. شپش‌ها به وسیله قلاب‌هایی محکم به تارهای مو می‌چسبند. با فراهم بودن راه انتقال شپش سر، این حشره در مدت کوتاهی میزبان جدید را آلوده می‌کند.
شپش جنس ماده به محض انتقال به مکان جدید، در قسمت گرم سر شروع به تخم‌گذاری می‌کند و روزانه بین ۵ تا ۱۰ تخم می‌گذارد. با توجه به اینکه این حشره به گرمای بدن میزبان نیاز دارد، تخم‌گذاری را روی تار مو و به فاصله نزدیک از پوست سر انجام می‌دهد. تخم شپش سر، رشک نامیده می‌شود. این تخم‌ها به رنگ سفید هستند و به‌همین دلیل ممکن است با شوره سر اشتباه گرفته شوند؛ اما رشک بیضی‌شکل است و توسط ماده‌ای محکم به تار مو می‌چسبد. رشک با شانه معمولی از سر جدا نمی‌شود و برای جداکردن آن باید از ناخن یا شانه فلزی شیاردار ضد شپش استفاده کرد.
راه انتقال شپش سر
شپش سر بال ندارد؛ بنابراین، نمی‌تواند از بدن بیمار به بدن میزبان‌های جدید پرش کند؛ اما این حشره از طریق تماس مستقیم سر به سر و همچنین وسایل آلوده به‌آسانی منتقل می‌شود. اگرچه شپش سر توانایی پرش ندارد، اما درآوردن لباس یا شانه کردن مو میتواند آن را به فاصله ۱ متر پرتاب و به دیگران منتقل کند.
بهتر است بدانید که شپش بیرون از بدن مدت زیادی زنده نمی‌ماند و در موارد نادر تا ۳۶ ساعت دوام می‌آورد؛ با این‌حال تماس بدن یا وسایل با محیط‌های آلوده نیز یکی از راه های منتقل شدن شپش سر محسوب می‌شود؛ چون ممکن است شپش زنده‌ای در این محیط‌ها وجود داشته باشد. به‌طور کلی، شرایط زیر میتواند افراد را به شپش سر آلوده کند:
- تماس مستقیم سر و مو با شخص آلوده
- استفاده مشترک از وسایل شخصی همچون برس، روسری، شانه و حتی لباس
- قرار دادن وسایل در مکان‌ها و کمدهای آلوده مانند کمد سالن‌های ورزشی و استخرها
- استفاده از وسایل آلوده در هتل و خوابگاه مانند پتو، بالش و ملحفه
با تفاصیل بیان شده، راه انتقال شپش سر بسیار آسان است و باید در عادات روزمره و برخورد با افراد در محیط‌های عمومی بسیار محتاط باشید.
چه کسانی در معرض آلودگی با شپش سر هستند؟
اگرچه شپش میتواند تمام افراد جامعه را در هر سنی درگیر کند، اما کودکان ۵ تا ۱۲ ساله و دختران به‌دلیل موی بلند و پرحجم، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به آن هستند. همین گروه از افراد نیز در انتقال و شیوع شپش نقش دارند. همچنین افراد سفیدپوست بیشتر از دیگران ممکن است به این عارضه مبتلا شوند.
بهتر است افراد و به‌ویژه گروه‌های ذکر شده بالا در مکان‌های پرتردد و پرجمعیت مانند مهدکودک‌ها، مدارس، خوابگاه، پادگان و زندان از تماس مستقیم با افراد دیگر پرهیز کنند. به‌علاوه پس‌از حضور در این مکان‌ها با تمیز کردن لباس‌ها و بدن خود، احتمال ورود شپش به سر و بدن خود را به صفر برسانند.
شپش سر کجا را درگیر می‌کند؟
شپش سر در لابه‌لای موهای سر زندگی می‌کند و به همین دلیل تماس مستقیم سر و موها رایج‌ترین راه انتقال شپش سر است؛ اما این حشره بیشتر پشت گوش و پس گردن را درگیر می‌کند و شایع‌ترین علائم آن خارش شدید است؛ به این معنی که اگر شخصی به‌طور مداوم پشت گوش و پس گردن خود را می‌خاراند، به احتمال زیاد به این حشره آلوده شده است و به‌عنوان ناقل آن محسوب می‌شود. البته بعضی از افراد ممکن است بدون علائم باشند؛ اما این حشره را منتقل کنند؛ بنابراین، مهم است که علائم بروز شپش سر و راه‌های پیشگیری و دفع این حشره را بشناسید.
علائم شپش سر
مشاهده شپش زنده بالغ یا تخم آن روی موها، بدن و لباس‌ها، ابتلا فرد به این عارضه و ناقل بودن آن را مشخص می‌کند. با این‌حال بعضی از علائم دیگر نیز ممکن است دلیل ابتلا به شپش سر باشند. موارد بیان شده در فهرست زیر علائم و نشانه‌های رایج ابتلا به این عارضه هستند:
- خارش پوست سر، گردن و پوست
- زیاد شدن شوره سر
- احساس حرکت موجود زنده روی موها یا بدن
- برجستگی‌‌های قرمزرنگ روی پوست سر، گردن و شانه ناشی از گزش شپش
- ایجاد زخم و خراشیدگی پوست و احساس سوزش در سر
در صورت مشاهده موارد بالا در افراد، سریعا به‌دنبال جلوگیری از راه انتقال شپش سر به بدن و سر خود و فرزندانتان باشید، همچنین راهکارهای پیشگیرانه زیر را به‌کار ببرید.
بهترین راه پیشگیری و دفع حشره شپش سر
با توجه به اینکه پیشگیری همیشه بهتر از درمان است و درمان شپش نیز وقت و انرژی زیادی لازم دارد، بهتر است با انجام اقدامات زیر از مبتلا شدن خود و اطرافیانتان به این عارضه جلوگیری کنید.
مراقبت از وسایل شخصی و استفاده نکردن از وسایل دیگران
مهم‌ترین راهکار پیشگیری، عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران مانند شانه، گیره، کلاه، شال و روسری است و همچنین نباید وسایل شخصی‌تان را در اختیار اشخاص دیگر قرار دهید.
احتیاط در مکان‌های عمومی
برای جلوگیری از ابتلا به شپش سر، از نشستن یا دراز کشیدن در مکان‌های عمومی که از وضعیت نظافت آن‌ها مطمئن نیستید، پرهیز کنید.
استفاده از محصولات ضدشپش
محصولات ضدشپش شامل شانه‌های مخصوص، شامپو، روغن، اسپری و لوسیون هستند که نه‌تنها از راه انتقال شپش سر جلوگیری می‌کنند، بلکه در صورت ابتلا، شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها را در مدت زمان کوتاهی از بین می‌برند. هنگام خرید محصولات ضدشپش به‌ویژه شامپو، لوسیون و اسپری دفع حشرات به ترکیبات این محصولات توجه داشته باشید و حتما از محصولات بی‌خطر و بدون عوارض استفاده کنید.
شپش را خیلی سریع از خود دور کنید
در این مطلب، راجع به راه های منتقل شدن شپش سر، افراد در معرض این عارضه و همچنین راه‌های پیشگیری و درمان آن صحبت کردیم. شپش میتواند زندگی افراد را مختل کند و منجر به عفونت‌های پوستی شود. این حشره در تمام جوامع وجود دارد و بیشتر از همه، کودکان و افراد سفیدپوست را در مکان‌های عمومی مانند مهدکودک‌ها، هتل‌ها و … درگیر می‌کند. با توجه به این موارد، با تهیه محصولات ضدشپش مثل شامپو ضد شپش می‌توانید آن را درمان کنید. همچنین برای پیشگیری از ابتلا به شپش سر استفاده از محصولات دافع حشرات میتواند کمک چشمگیری کند.
در ادامه به معرفی ۵ محصول پر استفاده برای درمان شپش سر خواهیم پرداخت که از داروخانه‌ها و داروخانه آنلاین می‌توانید تهیه کنید.
۱٫اسپری ضد شپش دایمترا
- اسپری درمان شپش سر
- کمک به از بین بردن شپش و تخم شپش
- حاوی ۴ گرم دایمتیکون در هر ۱۰۰ میل
- تاثیر گذار روی منافط تنفسی شپش
- بدون تاثیر روی بدن انسان
۲٫محلول ضد شپش نایلیس
- محلول تخصصی رفع شپش سر
- حاوی روغن اکالیپتوس و سایکلومتیکون
- حاوی ایزوپروپیل میریستات ۵/۴۹ درصد
- کمک به از بین برند شپش و تخم شپش
- دارای شانه مخصوص
۳٫لوسیون (سرم مو ) ضد شپش LS پریم
- حاوی ماده دایتیکون
- دارای اثر بخشی فوق العاده بالا برای از بین بردن شپش بالغ
- تاخیری گذاری در ۵۸ ثانیه برای شپش بالغ و ۸ ساعت روی تخم شپش
- حاوی ایزوپروپیل برای اثر گذاری بیشتر و افزایش خاصیت نرم کنندگی
- لوسیون ضد شپش LS پریم قابل استفاده در افراد بالای ۲ سال
- حاوی ماده لوندر و روغن گریپ فروت
- بدون مواد سمی و آفت کش
۴٫شامپو ضد شپش لایس فری سریتا
- حاوی روغن پیرتروم، اسطوخدوس و پیپرونیل بوتوکساید
- دارای خواص ضد التهاب و نرم‌کننده
- مناسب برای حذف تخم شپش از روی موها
- شامپو ضد شپش فری لایس عاری از هرگونه سم
۵٫لوسیون (سرم مو) ضد شپش لایس فری سریتا
- حاوی ۴ ماده اثر گذار برای از بین بردن شپش و تخم شپش
- پاکسازی موی سر از شپش و تخم شپش
- حاوی روغن درخت چای و روغن اسطوخودوس
- کمک به کاهش خارش ناشی از گزش شپش
- کمک به پیشگیری از اتصال تخم شپش به ساقه مو
- حاوی ترکیبات گیاهی
- حاوی ترکیبات غیر سمی