ورق‌های فولادی ماده اولیه تهیه مقاطع فولادی مختلف هستند که توسط روشی به‌نام نورد تولید می‌شوند؛ در این روش شمش‌های فولادی از میان غلتک‌های مختلف و در چند مرحله عبور داده می‌شوند که این امر باعث کاهش ارتفاع و افزایش عرض و طول آن‌ها می‌شود. این کار در چندین مرتبه ادامه می‌یابد تا در انتها ورق‌های فولادی تولید شوند؛ فرایند نورد به دو صورت سرد و گرم انجام می‌شود که هر کدام از ورق‌های مشتق شده، دارای خواص مکانیکی و ظاهری مخصوص به‌خود هستند. در ادامه با تفاوت ورق گرم و سرد آشنا شده و سپس به مقایسه ورق سرد و گرم می‌پردازیم.
ورق فولادی گرم چیست؟
به‌طور کلی، نورد یکی از روش‌های متداول شکل‌دهی به فلزات است که حاصل عبور مواد از بین غلتک‌ها است. در فرایند نورد گرم، شمش‌های فولادی در دمای بالاتر از نقطه تبلور خود (بیش از ۹۲۵ درجه سانتی‌گراد) حرارت می‌بینند، سپس مواد با عبور از میان چندین غلتک، پهن و عریض شده و در مرحله آخر در اندازه‌های مختلف برش می‌خورند. ورق‌های فولادی گرم با اینکه در چند مرحله اسید شویی شده و یا توسط مکانیزم پوسته‌زدایی پرداخت شده و بهبود سطح پیدا می‌کنند، ولی باتوجه به گرمای زیاد، تغییر شکل فولاد و همچنین به‌دلیل اکسیداسیون ورق در مجاورت اتمسفر هوا، مات بوده و سطح صاف و صیقلی ندارند؛ به‌همین‌دلیل به‌آن‌ها در اصطلاح بازاری، ورق سیاه نیز گفته می‌شود.
کاربرد ورق گرم (سیاه) چیست؟
در این فرایند تولید، محصولات تولید شده، زیبایی و ظرافت خاصی ندارند؛ لذا کارایی اصلی آن‌ها در مواردی است که ابعاد، ضخامت و انعطاف‌پذیری مهم نیست. ورق‌های سیاه باتوجه به میزان کربن موجود در دو نوع صنعتی (st37) و معمولی (A516,A283,A285,ST52) تولید و عرضه می‌شوند که از مهم‌ترین کاربردهای آن‌ها می‌توان به استفاده آن‌ها در تانکرسازی، کشتی‌سازی، بدنه خودرو، لوله‌ها، ساختمان‌سازی، ریل‌سازی و تولید انواع پروفیل‌ها اشاره کرد.
ورق فولادی سرد چیست؟
فرایند نورد سرد در ادامه نورد گرم انجام می‌شود؛ به‌این معنی که ورق تولیدی نورد گرم پس از سردشدن، در دمای پایین‌تر از نقطه تبلور (دمای محیط) مجدداً تحت تأثیر نیروهای کششی و فشاری غلتک‌های مختلف، نازک‌‌تر و سپس جهت از بین رفتن لایه اکسید ورق، اسیدشویی می‌شود. در مرحله بعدی لبه‌گیری، صاف‌کاری و سمباده‌زنی انجام شده تا محصول، سطحی تمیز و صیقلی پیدا کند. در بازار به‌دلیل وجود سطح یکنواخت و براق این ورق‌ها به‌آن‌ها ورق روغنی نیز می‌گویند. ورق‌های روغنی نسبت به ورق‌های سیاه دارای کیفیت سطحی بهتر، توان کششی بالاتر و تلورانس ابعادی دقیق‌تری هستند.
کاربرد ورق سرد یا همان ورق روغنی
با درنظرگرفتن کیفیت بالای این محصولات و سطح براق و زیبای آن‌ها، کاربرد اصلی ورق‌های سرد در نمای بیرونی سازه‌ها بوده، همچنین ورق روغنی پایه اصلی تولید ورق‌های گالوانیزه و بالطبع ورق‌های رنگی هستند. ورق‌های روغنی در سه نوع ST12 (معمولی)، ST13 (نیمه کششی) و ST14 (فوق کششی) تولید و عرضه می‌شوند. از دیگر کاربردهای این محصول می‌توان به تولید لوازم خانگی، برخی قطعات ظاهری خودرو، لوله‌ها، اتصالات و مبلمان اداری اشاره کرد.
برطبق نظر کارشناسان آهن پرتال:
“در نورد گرم به‌دلیل تماس مستقیم حرارتی بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد، در کنار افزایش انعطاف‌پذیری فلز می‌تواند باعث بروز تنش حرارتی و تغییر در خواص متریال فلز شود، ولی در نورد سرد به‌دلیل کاهش تدریجی دمای فلز شاهد به‌وجودآمدن این مشکلات نیستیم و به‌همین‌دلیل کیفیت این محصولات بالاتر هستند که تفاوت ورق گرم و سرد را نشان می‌دهد.”
نحوه تشخیص ورق گرم از سرد
همانطورکه ذکر شد باتوجه به پروسه تولید این دو محصول، ورق‌های سیاه دارای ظاهری نامنظم‌تر و خشن‌تر بوده، همچنین ورق‌های روغنی در صنایع کوچک‌تر و ظریف‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند. ضخامت‌های ورق‌های نورد سرد کمتر از نوع دیگر بوده و به شکل‌های مسطح، مدور، مربع و با عرض کمتر به بازار عرضه شده و ازنظر ظاهری نسبت به ورق‌های گرم، شکلی منظم‌تر با گوشه‌های لبه‌گیری شده و زیباتر دارند.
تفاوت ورق نورد گرم و نورد سرد
این دو محصول تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند که مهم‌ترین آن‌ها در جدول زیر آمده است:
علاوه بر تفاوت‌های فوق، اختلاف در قابلیت کشسانی و انعطاف‌پذیری این ورق‌ها مهم است. همچنین ورق‌های سرد مقاومت و انعطاف‌پذیری بالایی نسبت به ورق‌های گرم دارند. پروسه نورد گرم به نیروی کار و تجهیزات و دستگاه‌های کمتری نیاز دارد ولی کنترل دقیق ابعاد این محصولات، کار مشکلی است. از دیگر تفاوت‌های مشخص، نرم‌تربودن ورق روغنی نسبت به ورق سیاه است که به‌دلیل وجود کربن بیشتر در این ورق‌هاست. با درنظر گرفتن مشخصات هر دو محصول، قیمت ورق سیاه پایین‌تر و ارزان‌تر از قیمت ورق روغنی است.
انواع محصولات فولادی نورد گرم و نورد سرد
همانطور که گفته شد ورق‌های فولادی نوردیده شده، پایه اصلی تولید انواع مقاطع فلزی از قبیل اشکال مختلف پروفیل‌ها هستند؛ با توجه به خواص مکانیکی و ظاهری این محصولات، هر کدام کارایی متفاوتی دارند. در‌کل با درنظرگرفتن هزینه تولید و قیمت پایین‌تر ورق‌های سیاه، بیشتر تولیدات پروفیلی بازار از قبیل تیرآهن، نبشی، ناودانی و میلگرد از جنس ورق سیاه بوده و محصولاتی نظیر ورق‌های گالونیزه، ورق‌های رنگی و قلع‌اندود که در نمای سازه‌ها استفاده می‌شوند همچنین در تهیه وسایل کوچک خانگی و آشپزخانه کاربرد دارند، از جنس ورق نورد سرد هستند. در پایین به چند مورد از این محصولات اشاره می‌شود:
تیرآهن
تیرآهن‌های تولید شده با نورد گرم، انعطاف‌پذیری بالایی دارند و به‌دلیل قیمت بهتر، بیشترین استفاده را در صنعت ساختمان‌سازی دارند در حالی‌که تیرآهن‌های نورد سرد دارای دوام و سختی بالایی بوده که در سازه‌هایی که متحمل بار سنگین هستند استفاده می‌شوند. قیمت تیرآهن با درنظرگرفتن نحوه تولید، متفاوت است.
میلگرد
میلگردها نیز می‌تواند به هر دو صورت نورد گرم و سرد تولید شوند. در نورد گرم، شمش فولادی را از میان غلتک‌ها عبور داده و همراه با شکل‌دهی، آج‌زنی هم انجام می‌شود. در میلگردهای نورد سرد، محصول نهایی میلگردی با سختی بالا و شکل‌پذیری پایین است. بدون شک شیوه تولید در قیمت میلگرد تاثیرگذار است.
ناودانی
ناودانی‌های نورد سرد نسبت به ناودانی‌های ورق سیاه دارای وزن کمتری بوده و دربرابر خوردگی و ترک، مقاومت بیشتری دارند. همچنین این مواد قابل باریافت بوده که مجموع این خصوصیات در قیمت ناودانی تاثیر‌گذارند.
سخن پایانی
با در نظر داشتن کاربرد بسیار بالای ورق‌های فولادی به عنوان پایه اصلی تولیدات فلزی، شناخت تفاوت ورق گرم و سرد از اهمیت بالایی برخوردار است. دانستن مشخصات و تفاوت ورق گرم و سرد می‌تواند در انتخاب گزینه مناسب جهت انجام پروژه‌های پیش‌رو کمک شایانی در کاهش وقت و هزینه باشد. همچنین می‌توانید برای مشاهده قیمت محصولات فولادی در انواع مختلف به سایت آهن پرتال (ahanportal.com) مراجعه کنید.
