زمانی که در هر ساعتی از شب بیدار می شوید و احساس فلج شدن می کنید، زمانی است که در مرحله REM خواب هستید یا ممکن است در مرحله سوم خواب (زمانی که رویا می بینید) این اتفاق بیفتد.
بختک یا فلج خواب (به انگلیسی Sleep paralysis) عارضه ای است که ممکن است یک بار در طول عمر خود به آن دچار شوید، این مشکل کمی ترسناک به نظر می رسد اما در واقع از نظر علمی کاملا قابل توضیح است که در ادامه به توضیح آن می پردازیم.
تصور کنید یک روز صبح که از خواب بیدار شده اید، می توانید ببینید و بشنوید و نفس بکشید، اما نمی توانید هیچ حرکتی داشته باشید. اعضای بدن شما منجمد شده، سرتان سنگین است و حتی نمی توانید انگشت های پایتان را تکان دهید. بعد از گذشت دو دقیقه همه چیز به حالت عادی برگشته و می توانید بدن خود را کنترل کنید.
این حالت وحشتناک به نظر می رسد، اما در حقیقت همان فلج خواب sleep paralysis است؛ فلج خواب شرایطی است که به طور موقت حرکت کردن را غیر ممکن می سازد. طبق آمار بیش از ۵۰ درصد بزرگسالان حداقل یک بار در طول عمر خود فلج خواب را تجربه می کنند.
علت فلج خواب چیست؟
کم خوابی یکی از مهم ترین عوامل فلج خواب است.افرادی که دچار کم خوابی هستند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به فلج خواب هستند. دانش آموزان، افراد مبتلا به بیماری های روحی و روانی یا حتی خانم هایی که به تازگی مادر شده اند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به این شرایط هستند. به علاوه مهم ترین گروهی که دچار فلج خواب می شوند، افرادی هستند که به نارکولپسی narcolepsy یا حمله خواب دچار هستند.
بختک چرا اتفاق می افتد؟
به گفته دکتر گری زامیت Gary Zammit، مدیر اجرایی موسسه اختلالات خواب، سه نوع عضله در بدن وجود دارد: عضله قلب، عضله های صاف که در اندام های داخلی بدن وجود دارند و بدون کنترل و خواست شما حرکت می کنند و عضله اسکلتی که اندام و سایر بخش های بدن را حرکت می دهند. در زمان فلج خواب قلب و عضله های صاف به درستی کار می کنند، اما شما کنترل عضلات اسکلتی را از دست داده اید.
زمانی که در هر ساعتی از شب بیدار می شوید و احساس فلج شدن می کنید، زمانی است که در مرحله REM خواب هستید یا ممکن است در مرحله سوم خواب (زمانی که رویا می بینید) این اتفاق بیفتد. در زمان REM در خواب بدن ما فلج شده است بنابراین نمی توانیم خواب هایی را که می بینیم اجرا کنیم. زمانی که فلج خواب رخ می دهد در حقیقت شما هنوز در مرحله REM هستید و بدن هنوز فلج است، در حالیکه مغز شما بیدار شده است.
نام بختک از چه گرفته شده است؟
بختک نام دیگری است که برای فلج خواب استفاده می شود و در بین مردم نیز بسیار رایج است. علت اینکه نام بختک در بین مردم رایج شده توهمات وحشتناکی است که در زمان فلج خواب فرد به انها دچار می شود. این توهمات ممکن است در زمان به خواب رفتن hypnagogic یا قبل از بیدار شدن hypnopompic رخ دهند.
توهمات به وجود آمده در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت هستند، اما معمولا افراد در این شرایط احساس می کنند شخصی به آنها نگاه می کند، کسی آنها را از تخت به بیرون می کشد یا یک شی یا فرد سنگین روی قفسه سینه آنها قرار گرفته است. اگر در زمان فلج خواب این توهمات را تجربه کردید، به این معنا نیست که مشکل فلج خواب شما جدی تر و خطرناک تر است، بلکه تمام این ها مربوط به ترس های گذشته و اعتقادات شماست.
بختک چند دقیقه طول می کشد؟
با وجود تمام احساسات و توهم های وحشتناکی که در زمان بختک بروز می کند، این حالت تنها ۱۵ ثانیه تا حداکثر دو دقیقه طول می کشد. بنابراین خیلی وحشت نکنید. هر چه بیشتر بترسید، به نظر می رسد مدت فلج خواب بیشتر می شود. اگر نفس می کشید و پلک می زنید، به طور دائم فلج نشده اید و به کمی خواب بیشتر احتیاج دارید. بنابراین سعی کنید خواب کامل شبانه داشته باشید.
آیا فلج خواب خطرناک است و ممکن است منجر به مرگ شود؟
در اکثر موارد فلج خواب تنها یک بار رخ می دهد و به این معناست که چند شب متوالی خواب کافی و مناسب نداشته اید. در این شرایط فلج خواب خطرناک و نگران کننده نیست. اما اگر هر دو هفته بیشتر از یک بار دچار فلج خواب می شوید، لازم است به متخصص خواب مراجعه کنید.
گرچه آزمایش خاصی برای تشخیص این مشکل وجود ندارد، پزشک می تواند مشخص کند در زمان خواب چه اتفاقاتی افتاده است. خواب بهتر و بیشتر می تواند به درمان فلج خواب کمک کند، اما برخی افراد هم لازم است داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای مصرف کنند.
اگر فرزندی دارید که خواب کافی ندارند، مراقب بروز فلج خواب در وی باشید. حمله خواب معمولا تا دوره نوجوانی نمایان نمی شود، بنابراین اگر چنین احساسی توسط کودک گزارش شد، لازم است کودک توسط پزشک معاینه شود.
منبع عصر ایران
