از دست دادن خون خطرناک است. بسیاری به طور داوطلبانه نیم لیتر خون خود را برای کسانی که به این مایع حیاتی احتیاج دارند اهدا می‌کنند. چه تغییراتی با اهدای خون در سیستم قلبی-عروقی انسان رخ می‌دهد؟
در یونان و هند باستان و در اسپانیای قرون وسطی اهدای خون امری عادی به حساب می‌آمد. در گذشته گرفتن خون (حجامت)، نه برای تزریق به بیماران دیگر، بلکه برای “تعادل” گردش خون مختل شده استفاده می‌شد. اما اینکه آیا خون گرفته شده به سلامت بیمار می‌انجامید سوال دیگری است.
اهدای خون درحال حاضر بدین گونه است که داوطلبان نیم لیتر از خون خود را اهدا می‌کنند. این امر فشار خون داوطلب را برای مدت کوتاهی کاهش می‌دهد، زیرا خون کمتر، فشار موجود آن را کاهش می‌دهد.
گفته می‌شود که اهدای مرتب خون از طرف افرادی با فشار خون بالا در طولانی مدت، فشار خون آنها را کاهش می‌دهد. و نیز گفته می‌شود که اهداکنندگان خون کمتر به بیماری قلبی دچار می‌شوند. البته علم پزشکی این دو مورد را هنوز به طور قاطع تایید نکرده است.
در یک میلی لیتر خون حدود ۵ میلیارد گلبول قرمز، ۲۰۰ میلیون سلول خونی و پنج تا ده میلیون سلول گلبول سفید وجود دارد. به این ترتیب در جریان اهدای خون تنها خون نیست که اهدا می‌شود، بلکه مقدار زیادی از سلول‌های خونی نیز از بدن فرد خارج شده و منتقل می‌شود و به این ترتیب سطح آهن موجود در خون اهداکننده کاهش می‌یابد.
گرچه وجود آهن به عنوان مرکز انتقال اکسیژن در سلول‌های قرمز خون حیاتی است، اما افزایش آهن در خون نیز می‌تواند به گرفتگی دیواره رگ‌ها منجر شود. در چنین شرایطی زنان در زمان عادت ماهانه خود، خون بسیاری از دست می‌دهند و کمبود آهن‌شان نسبت به مردان بیشتر است. در چنین شرایطی اگر سطح آهن خون اهداکننده پایین باشد باید ازداروهای کمکی افزایش دهنده آهن خون استفاده کند.
باید گفت که اهدای خون می‌تواند عوارض جانبی ناخوشایندی نیز داشته باشد. اگر گردش خون به خاطر کاهش سریع خون مختل شود، امکان بوجود آمدن سرگیجه یا حتی غش در اهدا کننده خون بوجود می آید. به همین دلیل است که به اهداکنندگان خون پس از این اقدام غذا و نوشابه می دهند.
پس از اهدای خون در بدن تغییرات زیر رخ می‌دهند:
- ۲۰ دقیقه پس از اهدای خون، گردش خون بار دیگر نظم خود را می‌یابد.
- ۲۴ ساعت پس از اهدای خون، مایع از دست رفته در خون جبران می‌شود.
- ۴۸ ساعت پس از اهدای خون پروتئین موجود در خون کامل می‌شود.
- دوهفته پس از اهدای خون گلبول‌های حذف شده جایگزین می‌شوند.
- هشت هفته پس از اهدای خون آهن از دست رفته در مردان به تعادل کامل می‌رسد. تعادل آهن خون در زنان می‌تواند تا ۱۲ هفته پس از اهدای خون طول بکشد. این زمان برای گیاهخواران طولانی‌تر است.
به این ترتیب از آنجا که نیاز به بازسازی آهن در مردان به زمان کمتری نیاز دارد، آنها می توانند سالانه شش بار و زنان تنها چهار بار خون اهدا کنند. در چنین شرایطی، هم اهداکننده و هم گیرنده خون از این امر استفاده می‌برند.
در چنین شرایطی پزشکان بر این نظرند که گرچه اهدای خون برای اهداکننده چندان تفاوتی در سلامتی‌اش ندارد، اما همین اقدام می‌تواند گیرنده خون را از خطر مرگ حتمی نجات دهد.
منبع:دویچه وله
