۳۰درصد از ناباروری ها در زنان در اثر اختلالات هورمونی ایجاد می شود. به این معنا که در اثر اشکالات تخمک گذاری یا تنظیم هورمون ها، یک هورمون خاص بسیار بیشتر از حالت نرمال یا کمتر از مقدار لازم تولید می شود. اگر نتایج سونوگرافی طبیعی باشد، اولین گام برای تشخیص علت ناباروری آزمایشات هورمونی است. این تست ها در زمان های مختلفی از چرخه قاعدگی گرفته می شوند.
نقش هورمون ها در ناباروری
اختلالات هورمونی مشکلات زیادی مانند قاعدگی های نامنظم، اشکال در اتصال جنین به دیواره رحم، موکوس نامناسب دهانه رحم و عدم توانایی در حفظ بارداری ایجاد می کنند. این دلایل حتی گاهی سقط مکرر (Repeated Miscarriage) را نیز ایجاد می کنند. گاهی اوقات نیز اختلالات هورمونی هیچ علامت خاصی ندارند، مانند چرخه های بدون تخمک گذاری. یعنی دوره های قاعدگی در ظاهر منظم هستند، اما به دلیل برخی مشکلات تخمک گذاری انجام نمی شود.
انواع مشکلات هورمونی
اختلالات هورمونی مختلفی می توانند باعث ناباروری شوند. برای مثال:
- کم کاری تیروئید
- هایپرپرولاکتین (بالا بودن سطح هورمون مردانه)
- نقص فاز لوتئال (پایین بودن سطح پروژسترون)
اختلالات هورمونی از روی علائمی که ایجاد می کنند، تشخیص داده می شوند. علائمی مانند:
- چرخه های قاعدگی نامنظم
- خونریزی بیش از حد یا بسیار کم
- گرفتگی شکم و لگن
- عدم قاعدگی در یک دوره زمانی
- افزایش یا کاهش غیر طبیعی وزن
علت اختلالات هورمونی
عوامل مختلفی در ایجاد اختلالات هورمونی نقش دارند مانند سن، سلامتی فرد و ورزش سنگین. اختلال آپنه خواب نیز باعث مقاومت به انسولین و ناباروری می شود. گاهی نیز اشکال در اندام هایی که هورمون تولید می کنند، دلیل ناباروری است مانند غده هیپوفیز. هیپوفیز غده اصلی ترشح کننده هورمون در بدن و یکی از غدد اصلی در تنظیم هورمون های جنسی است و عملکرد نادرست آن باعث ناباروری می شود. هورمون شیر یکی از این هورمون ها است.
هورمون پرولاکتین
پرولاکتین هورمون اصلی در تولید شیر است که از غده هیپوفیز ترشح می شود. این مشکل بعد از بررسی علائم، با آزمایش خون تأیید و درمان مناسب انتخاب می شود. علائمی مانند حساس شدن سینه ها و مشاهده ترشحات شیری با تولید بیش از حد پرولاکتین ارتباط دارند. تومورها نیز علائم مشابهی را ایجاد می کنند.
فرایند به این صورت است که افزایش تولید هورمون پرولاکتین باعث اختلال در تخمک گذاری می شود، زیرا جلوی تخمک گذاری را می گیرد. تخمک گذاری ناقص نیز باعث تولید آندروژن ها (یا همان هورمون های مردانه) می شود. آندروژن ها مانند تستوسترون، سطح هورمون استروژن را پایین می آورند. کاهش استروژن که نقش کلیدی در فرایند تخمک گذاری دارد، باعث استمرار در اختلال عملکرد هورمون ها و تخمک گذاری می شود.
درمان اختلالات هورمونی
انتخاب درمان مناسب به عواملی مانند سن، سلامتی بیمار، سابقه پزشکی و علت ناباروری بستگی دارد. وقتی علت ناباروری تشخیص داده شد، پزشک نوع درمان را انتخاب می کند. بسته به تشخیص پزشک گزینه های مختلفی برای درمان وجود دارد، از جمله:
- درمان با دارو
- فناوری های کمک به باروری (ART)
- تلقیح داخل رحمی اسپرم (IUI)
- لقاح مصنوعی(IVF)
- تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)
- اهدای تخمک
- اهدای رویان
- فریز رویان
- جراحی
