آیا می‌دانید که راه‌هایی بسیار ساده، کاربردی و طبیعی برای افزایش قدرت بدن در برابر عوامل بیمازی‌زا وجود دارد و کافی است که کمی سبک زندگی و خورد و خوراکمان را برای این منظور تغییر دهیم؟ اگر نمی‌دانید یا دوست دارید بدانید که این تغییرات را از کجا و چطور شروع کنید، بهتر است با صفحه تندرستی امروز همراه باشید.
ماهی، بهترین است
گوشت ماهی حاوی نوعی ماده معدنی بسیار مغذی به نام سلنیوم است که می‌تواند باعث افزایش تولید سیتوکین توسط گلبول‌های سفید خونی شود. سیتوکین، پروتئینی است که می‌تواند به دفع ویروس‌های عامل ابتلا به آنفلوآنزا در بدن کمک کند و باعث افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن شود. به‌علاوه، ماهی‌های چرب مانند سالمون، قزل‌آلا، کیلکا و ساردین، حاوی مقادیر مناسبی از اسیدهای چرب امگا۳ هستند و می‌توانند با قوی‌تر کردن سیستم دفاعی بدن، باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا شوند.
گوشت قرمز بدون چربی
یکی از عوامل مؤثر در کاهش قدرت سیستم ایمنی در بدن افراد گیاهخوار، کاهش سطح «روی» بدن آنهاست. کمبود روی با تضعیف قدرت دفاعی بدن، منجر به افزایش شانس ابتلا به بیماری‌های ویروسی و عفونی می‌شود. حتی کمبود «روی» در حد متوسط هم احتمال ابتلای فرد به بیماری‌های عفونی را تاحد قابل توجهی افزایش می‌دهد. عنصر «روی» برای تولید گلبول‌های سفید بدن و بالا بردن قدرت سیستم دفاعی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و از این رو، متخصصان تأکید بر مصرف انواع گوشت و خوراکی‌هایی با منابع حیوانی برای تأمین روی کافی در بدن دارند. بد نیست بدانید که مصرف حدود ۹۰گرم گوشت قرمز بدون چربی در طول روز می‌تواند ۳۰درصد از نیاز بدن به «روی» را تأمین کند. ماست، شیر، غلات سبوس‌دار، گوشت ماکیان، مغزها و گوشت ماهی از دیگر منابع خوب دریافت «روی» محسوب می‌شوند.
هر روز پیاز و پرتقال بخورید
یکی از ساده‌ترین راه‌های افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن، مصرف خوراکی‌های حاوی ویتامین C است. ویتامین C جزو قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌هاست که با افزایش چشمگیر قدرت سیستم ایمنی بدن، جلوی ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی را تا حد قابل‌قبولی می‌گیرد. مهم‌ترین منابع ویتامین C، خوراکی‌هایی مانند پرتقال، گریپ‌فروت، لیموترش، پیاز خام، فلفل دلمه‌ای و فلفل‌های سبز و تند هستند. از آنجا که پاییز و زمستان فصل برداشت انواع مرکبات است، بنابراین توصیه می‌شود که روزانه یکی‌دو عدد پرتقال یا یک لیوان آب مرکبات را در برنامه غذایی خود داشته باشید و حتما با تمام وعده‌های غذایی خود، پیاز و فلفل دلمه‌ای خام بخورید.
خانواده جو را دست‌کم نگیرید
جو کامل و جو دوسر جزو غلات حاوی بتاگلوکان هستند. محققان می‌گویند که بتاگلوکان، نوعی فیبر غذایی و آنتی‌اکسیدان است که به‌عنوان یک عامل ضد‌میکروبی در بدن عمل می‌کند و باعث افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن می‌شود. از این رو، افرادی که به‌صورت منظم غلات حاوی جو و جو دوسر را در برنامه غذایی خود دارند، کمتر از دیگران بیمار می‌شوند، زخم‌هایشان زودتر خوب می‌شود و اگر دچار بیماری‌های عفونی شوند، قدرت عمل داروهای آنتی‌بیوتیکی در بدن آنها افزایش می‌یابد و درنتیجه، زودتر از حد معمول به بهبودی کامل می‌رسند. به این ترتیب، پیشنهاد ما به شما این است که در روزهای پاییزی و زمستانی نان جو یا آش و سوپ جو مصرف کنید.
سیب‌زمینی شیرین بخورید
بیشتر ما فکرش را هم نمی‌کنیم که داشتن پوستی سالم می‌تواند در افزایش قدرت سیستم دفاعی بدنمان نقش داشته باشد اما بهتر است بدانید که پوست سالم به‌عنوان نخستین سد دفاعی بدن از ورود عوامل باکتریایی و ویروسی بیماری‌زا به بدن جلوگیری می‌کند. همه ما برای داشتن پوستی سالم و قوی، به مقادیر مناسبی از ویتامینA نیاز داریم. ویتامینA به تولید بافت‌های به هم پیوسته در سطح پوست کمک بزرگی می‌کند و به این ترتیب، باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن در مراحل بعدی مبارزه با عوامل بیماری‌زا می‌شود. یکی از بهترین راه‌های افزایش سطح ویتامین A در بدن، مصرف خوراکی‌های حاوی بتاکاروتن است. این ماده در بدن تبدیل به ویتامینA می‌شود. سیب‌زمینی شیرین، بهترین منبع دریافت ویتامین A از بتاکاروتن به‌حساب می‌آید. هویج، طالبی و کدو تنبل هم از دیگر منابع خوب بتاکاروتن هستند.
چای بنوشید
یک خبر خوب برای طرفداران چای اینکه بدن افرادی که روزانه ۵فنجان یا حدود ۵/۲ لیوان چای سبز یا سیاه تازه‌دم و رقیق می‌نوشند، در برابر عوامل بیماری‌زا مقاوم‌تر از بدن افرادی است که به نوشیدن سایر نوشیدنی‌های گرم عادت دارند. ال‌تیانین، نوعی آمینواسید مفید موجود در چای سبز و سیاه است که می‌تواند با افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن، تاحد زیادی باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی در فصل پاییز و زمستان شود. البته، متخصصان توصیه می‌کنند که برای بهره‌مند شدن از خواص چای، آن را حدود ۱۵تا ۲۰دقیقه روی حرارت غیرمستقیم مانند بخار کتری یا سماور دم بندازید و تا ۳۰دقیقه پس از دم کشیدن هم چای را مصرف کنید.
از بوی سیر نترسید
خیلی‌ها از ترس بوی سیر، دور مصرف آن را خط می‌کشند درصورتی که این سبزی ریشه‌ای پرخاصیت، حاوی ماده‌ای به‌نام آلیسین است که می‌تواند به‌خوبی با عفونت‌های باکتریایی در بدن بجنگد. آن گروه از افرادی که عادت به مصرف مداوم سیر دارند، دو‌سوم کمتر از افرادی که سیر نمی‌خورند، به بیماری‌های عفونی تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند. به‌علاوه، مصرف مداوم سیر می‌تواند به‌شدت باعث افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری‌زای ویروسی شود. پس از همین روزهای اول پاییز شروع کرده و در غذاهای خود از سیر استفاده کنید.
دور سیگار و قلیان را خط بکشید
انواع ترکیبات شیمیایی موجود در تنباکوی سیگار و قلیان، می‌توانند به‌سادگی باعث ایجاد اختلال در عملکرد سیستم دفاعی بدن شوند و با کاهش قدرت دفاعی بدن، امکان ابتلا به بیماری‌های ویروسی را به راحتی فراهم کنند. از این رو، توصیه می‌شود که به‌عنوان بزرگ‌ترین قدم در راه اصلاح سبک زندگی و افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن برای پیشگیری از بیمار شدن، از همین امروز دور سیگار و قلیان را خط بکشید.
به اندازه کافی بخوابید
شب‌های پاییزی، شب‌هایی طولانی هستند و شما می‌توانید طوری برای زندگی‌تان برنامه‌ریزی کنید که خواب کافی داشته باشید. خواب کافی باعث کاهش استرس‌های روزانه و افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن می‌شود. با افزایش کورتیزول، قدرت سیستم دفاعی بدن هم بالاتر می‌رود و به این ترتیب، بدن در برابر عوامل بیماری‌زا به‌خوبی مقاوم می‌شود. متأسفانه امروزه مردم خیلی به خواب شب اهمیت نمی‌دهند و نیمه‌های شب تصمیم می‌گیرند که بخوابند. این کار علاوه بر همه آسیب‌های روحی و روانی که در پی دارد، می‌تواند موجب ضعیف شدن سیستم دفاعی بدن شود.
دوستدار قارچ باشید
قارچ از گذشته‌های بسیار دور در طب سنتی و نوین به‌عنوان نوعی خوراکی برای افزایش قدرت سیستم دفاعی بدن مطرح بوده است. پژوهشگران دریافته‌اند که ترکیبات موجود در قارچ می‌توانند باعث افزایش تولید و بهبود عملکرد گلبول‌های سفید خون در برابر عوامل مهاجم و بیماری‌زا شوند. از این رو، مصرف قارچ برای پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های عفونی تنفسی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا یا تسریع روند درمان آنها توصیه می‌شود. قارچ را می‌توان به‌صورت خام یا پخته مصرف کرد اما پختن آن باعث هضم بهتر پروتئین‌های موجود در بافتش می‌شود. بنابراین بهتر است انواع قارچ را قبل از مصرف، حرارت مختصر و ملایمی بدهید.
از سوپ مرغ غافل نشوید
خیلی از ما دوست داریم که در روزهای سرد پاییزی و زمستانی، تجربه روزانه مصرف سوپ‌های گرم را داشته باشیم. سوپ مرغ، بهترین گزینه است. بد نیست بدانید که آمینو اسیدی به‌نام سیستئین هنگام پخت گوشت مرغ از آن آزاد می‌شود و همین مسئله می‌تواند باعث افزایش ارزش تغذیه‌ای سوپ و بالا رفتن قدرت سیستم ایمنی بدن شود. اگر می‌خواهید قدرت سیستم ایمنی بدن خود و فرزندتان را به‌صورت طبیعی بیش از پیش بالا ببرید و ریزمغذی‌های بیشتری هم به بدنتان برسانید، کمی سیر، پیاز، جعفری و جو دوسر را به سوپتان اضافه کنید. با ترکیب این مواد با هم و پختن یک سوپ ساده شما می‌توانید نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های فصل پاییز و زمستان و تقویت جسمی اعضای خانواده خود داشته باشید.
چه خوراکی‌هایی باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند؟
به‌طور کلی، سیستم ایمنی بدن تحت‌تأثیر مواد غذایی مختلف قرار می‌گیرد. برخی از خوراکی‌ها مانند انواع میوه‌ها و سبزی‌های تازه، حاوی حجم بالایی از ویتامین‌ها، املاح و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند و مصرف روزانه آنها می‌تواند باعث تقویت سیستم دفاعی بدن و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مختلف شود. از طرف دیگر، برخی از خوراکی‌ها و ترکیبات موجود در آنها، اختلال در سیستم ایمنی و افت عملکرد آن را به‌دنبال دارند.
مهم‌ترین خوراکی‌های سرکوب‌کننده سیستم دفاعی بدن، آنهایی هستند که روغن اشباع دارند. کره، خامه، سرشیر، روغن‌های جامد و هیدروژنه و غذاهای چرب و سرخ‌شده سردسته خوراکی‌های حاوی چربی اشباع هستند. به‌علاوه، ترکیبات به‌کاررفته در انواع اسنک‌های چرب و شور موجود در بازار هم می‌توانند افت عملکرد سیستم ایمنی بدن را در پی داشته باشند. این مواد که معمولا با نام افزودنی و نگهدارنده به اسنک‌ها و مواد غذایی آماده و نیمه‌آماده افزوده می‌شوند، تأثیر منفی بر سیستم دفاعی بدن می‌گذارند.
از این رو، بچه‌ها و حتی بزرگسالانی که عادت به مصرف محصولات اینچنینی دارند، بیشتر از دیگران بیمار می‌شوند و روند بهبود بیماری هم در آنها به کندی صورت می‌گیرد. به‌طور کلی، دریافت هر نوع ماده غذایی که بتواند باعث سرکوب لنفوسیت‌ها در بدن شود، نقصان سیستم ایمنی را هم در پی خواهد داشت.
با این حساب، به تمام خانواده‌ها توصیه می‌شود که برای کودکان خود خوراکی‌های سالمی مانند انواع میوه‌ها یا حتی یک لقمه نان و پنیر ساده به‌عنوان خوراکی زنگ تفریحشان آماده کنند تا بچه‌ها مجبور به مصرف روزانه کیک و اسنک‌های آماده نباشند. ضمن اینکه خانواده‌ها باید با آموزش و فرهنگسازی، فرزندان خود را از خطرات و عوارض مصرف مداوم تنقلاتی با ارزش تغذیه‌ای پایین آشنا کنند تا آنها از همین دوران کودکی انتخاب سالم‌تری بین مواد غذایی داشته باشند.
- دکتر پیام فرح‌بخش، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
